ماده مؤثراصلی قهوه، انواع چای و بسیاری از نوشابه ها مثل پپسی و انرژی زاها کافئین می باشد
کافئین یکی از مواد تحریک کننده مغز است.
اصطلاحا به هر چیز که بتواند روی کارکرد فکری و یا احساسی مغز تاثیر بگذارد یک "ماده" می گوییم. بنابراین طیف مواد بسیار گسترده است.
مثلا یک فنجان چای یا قهوه، یا یک قرص آرامش بخش یا داروی ضد افسردگی بنوعی جزو مواد محسوب میشوند؛ همینطور نیکوتین سیگار، الکل، مواد مخدر و روانگردان. |
ایراد اصلی مواد موثر بر مغز ایجاد وابستگی و مقاومت است؛ یعنی به مرور زمان از یک سو اثر اولیه ماده مربوطه کمتر شده و برای اینکه فرد همان تاثیر قبلی را تجربه کند ناچار به مصرف بالاتر دارو میباشد و از سوی دیگر اگر زمان مصرف ماده مصرفی به تعویق بیفتد فرد دچار علائم منفی مختلفی مثل اضطراب و بدن درد و تحدیک پذیری می شود.
هرچقدر ماده موثر بر مغز قویتر باشد، تبعات ناشی از مصرف آن بالاتر است، بنابراین مصرف مواد مخدر وابستگی بیشتری میدهد تا مصرف چای.
چای و قهوه دو ماده موثر بر مغز هستند که بر خلاف سایر مواد دارای مقبولیت اجتماعی می باشند.
شاید شما هم جزو افرادی باشید که تا چای و یا قهوه مصرف نکنید خستگیتان رفع نمیشود و یا انرژی کافی برای انجام کارهایتان را ندارید در اینصورت شما هم به این مواد وابسته شده اید.
اگر در ترک این مواد موفق شوید پس از مدت یک ماه متوجه خواهید شد که برای سرحال بودن نیازی به مصرف این نوشیدنیها نداشته اید. در واقع مغز شما به توانایی قبلی خود در تولید انرژی باز می گردد و برای داشتن عملکرد مناسب به کافئین نیاز نخواهد داشت.
از سوی دیگر با حذف اثر مزاحم کافئین روی کیفیت و کمیت خواب، مغز شما از استراحت کارامدتری برخوردار شد و عملکرد کلی شما بهبود خواهد یافت.
برای اینکه بیشتر در مورد خواب بدانید روی لینک زیر کلیک کنید:
اگر خواب شما از کیفیت و کمیت کافی برخوردار باشد
شما در طول روز خسته نخواهید بود.
کافئین و سردرد
کافئین جزیی از بسیاری مسکنهای ترکیبی است.
واقعیت این است که اینگونه مسکنها تاثیر بیشتری در خاموش کردن سردرهای میگرنی دارند، اما چهره تلخ کافئین بزودی نمایان میشود و تعداد سردرهای فرد بتدریج بیشتر خواهد شد و فرد در دام کافئین خواهد افتاد، بطور مثال اگر قرار باشد فرد در ماه دو حمله میگرنی را تجربه کند، بتدریج تعداد حملات بیشتر خواهد شد و در موارد زیادی فرد دچار سردرد روزانه مزمن خواهد شد.
برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه مسکنها و سردرد و مشاهده ویدئو آموزشی دکتر عمادی را در این زمینه وی تصویر زیر کلیک کنید:
مسکنها می توانند در نهایت میگرن را
قوی تر کنند!
در این شرایط فرد به مصرف تعداد بیشتر مسکن کافئین دار رو می اورد و عملا به کافئین معتاد میشود، بگونه ای که ناچار است روزانه چندین مرتبه از مسکنهای کافئین دار استفاده کند حجم بالای کافئین مصرفی موجب ایجاد اضطراب و بی خوابی میشود که خود منجر به بدتر شدن سردردهای فرد میشود.
توصیه میکنیم مبتلایان به میگرن مصرف کافئین خود را بشدت کم کنند( بهتر است بطور کلی از مصرف کافئین خودداری کنند).
این محدودیت مصرف کافئین علاوه بر قهوه و چای و مسکنهای کافئین دار شامل نوشابه و نوشیدنیهای انرژی زا و خیلی از شکلاتها هم می شود.
اگر فرد بخاطر مصرف کافئین به میگرن مزمن دچار شده باشد، برای درمان ناگزیر به ترک کافئین خواهد بود، در چنین شرایطی سردردها و سایر علائم میگرن فرد برای مدت یکی دو هفته بیشتر خواهد شد، همچنین فرد رخوت ناشی از ترک مواد را تجربه خواهد کرد در نتیجه بیمار چند روز سخت را تجربه خواهد کرد اما تحمل این سختی نتیجه خواهد داد و وضعیت سردردهای فرد به دوران قبل از وابستگی به کافئین باز می گردد، البته متخصص مغز و اعصاب می تواند برای کاستن از سختی دوران ترک کافئین و همینطور برای پیشگیری از سردردهای میگرن به بیمار کمک کند.
کافئین و افزایش تمرکز
اگر برای افزایش تمرکز(بطور مثال موققیت در کنکور) از کافئین استفاده گی کنید و بدون مصرف چای و قهوه تمرکز شما برای مطالعه پایین می اید، شما دچار وابستگی به کافئین شده اید. در واقع کافئین موقتا تمرکز شما را بالا برده و پس از اینکه سطح آن در بدن شما کاسته شد شما دیگر انرژی کافی برای درس خواندن نخواهید داشت و در نهایت به همان مقدار مطالعه خواهید کرد که بدون کافئین می توانستید.
مصارف مقادیر بالاتر کافئین با ایجاد اضطراب مانع از ثبت شدن مناسب مطالب در مغز شما می شود. همچنین اختلال در کیفیت و کمیت خواب ناشی از مصرف کافئین مانع از ثبت شدن مطالب در حافظه درازمدت شما خواهد شد.
کافئین و سرطان
در سال ۲۰۱۸ گزارشهایی مبنی بر سرطانزا بودن قهوه منتشر شد، در واقع قهوه حاوی ماده ای بنام آلکالوئید است که در حیوانات ایجاد سرطان می کند. البته هنوز ارتباطی بین الکالوئید و سرطان در انسان مشخص نشده است.
مطالعات انجام شده برای تعیین ارتباط کافئین و سرطان تا کنون ضد و نقیض بوده اند اما توصیه می کنیم افراد سیگاری قهوه مصرف نکنند چرا که قهوه شانس ابتلای آنها به سرطان ریه را افزایش می دهد.
همچنین مطالعات ارتباط بین مصرف کافئین و سرطان مثانه را نشان داده اند.
اما در مورد سرطانهای گوارش(خصوصا سرطان کبد) و سرطان پروستات قهوه میتواند تا اندازه اندکی نقش جلوگیری کننده را داشته باشد.
کافئین و پوکی استخوان
کافئین میتواند باعث کاهش استحکام استخوانها و افزایش ریسک شکستگی شود، بنابراین توصیه میکنم خانمهای یائسه از مصرف قهوه پرهیز کنند، البته در مورد چای این عارضه دیده نمیشود به این خاطر که فلاوینویید های موجود در چای این عارضه کافئین را خنثی می کنند.
کافئین و قلب وعروق
کافئین می تواند در جلوگیری از تصلب شرایین موثر باشد. البته این تاثیر به هیچ وجه به اندازه تصحیح فاکتورهای خطر ایجاد کننده گرفتگی عروق نیست.
بنابراین اگر میخواهید خونرسانی به اعضای بدن شما به خوبی انجام پذیرد و احتمال ابتلا به مشکلات قلبی عروقی و مغزی خود را بکاهید بهتر است مرتب ورزش کنید(ترجیحا هوازی)،فشار خون، قند و چربی خون را تنظیم کنید و از مصرف دخانیات پرهیز کنید.
در واقع منفعت مصرف کافئین نسبت به مواردی که ذکر شد بسیار جزیی و قابل چشم پوشی است.
ضمن اینکه اگر چای یا قهوه خود راشیرین کنید ضرر مصرف قند را هم باید در نظر بگیرید به علاوه خیلی وقتها در ترکیبات کافی میکس از چربیهای ترانس یا اشباع استفاده می شود که خود از عوامل خطر مهم گرفتگی شریانها و مشکلات مغری و قلبی عروقی است.
کافئین و ورزش
مصرف کافئین می تواند موجب بهبود عملکرد فرد در ورزشهای قدرتی و سرعتی شود، شاید به همین خاطر اکثر نوشیابه های انرژی زا حاوی مقادیر بالای کافئین می باشند.
البته این افزایش عملکرد صرفا از طریق مغز اعمال می شود و روشهای جایگزین بهتر و نیرومندتر از کافئین هم برای این منظور وجود دارد.
توصیه می کنیم ویئو مربوط به کافئین، که توسط دکتر فرهاد عمادی متخصص مغز و اعصاب تهیه شده را مشاهده کنید: