تقسیم بندی سردردها

فهرست مطالب

مقدمه
سردردهای اولیه
میگرن
  سردرد تنشی
سردردهای تاک
سردرد خوشه ای
همی کرانیا(نیم سری)
سانکت و سانا
سردرد مرتبط با رابطه جنسی
سردرد مرتبط با سرفه
سردرد مرتبط با سرما(سردرد بستنی)

سردردهای ثانویه
         سردردهای ثانویه خطرناک
         سردردهای ثانویه کم خطر

مقدمه ای بر تقسیم بندی سردردها

با اینکه درد معمولا یک نشانه خطر است اما همه سردردها الزاما خطرناک نیستند. سردردهای خطرناک به دنبال یک اتفاق جدی در بدن رخ می دهند و بعنوان قسمتی از سواد عمومی، همه باید آنها را بشناسیم. مثلا اگر یک آتش سوزی در منزل یا محیط کار شما اتفاق بیقتد و شما بلد نباشید از کپسول آتشنشانی استفاده کنید اتفاق ناگوار خواهد افتاد.

لحظه اورژانس زمان مناسبی نیست که شما تازه بخواهید یاد بگیرید. الان آموزش بببنید تا در لحظه مناسب استفاده کنید.
برای اینکه سردردهای خطرناک را بشناسید روی لینک(تصویر) زیر کلیک کنید:

همه باید نشانه های سردردهای خطرناک را بشناسیم.

بصورت کلی سردرد ها به دو دسته سردرهای اولیه(مانند میگرن) و سردردهای ثانویه(مثل سردرد ناشی از یک تومور مغزی) تقسیم بندی می شوند. درواقع سردردهای ثانویه به دنبال یک بیماری دیگر ایجاد شده اند. اما همیشه این سردردهای ثانویه که ناشی از وجود یک ایراد در بدن هستند سردردهای پرخطر محسوب نمی شوند و برخی خطر کمتر و یا ناچیزی دارند.

در واقع سردردهای ثانویه هر دو گروه سردردهای پرخطر و سردردهای کم خطر را شامل می شود.
یعنی هم سردردهای خطرناک و هم سردردهای غیر خطرناکی که در اثر یک ایراد مشخص در بدن ما رخ داده اند، همه اینها سردردهای ثانویه محسوب می شوند.

پس ثانویه در اینجا یعنی که برای سردرد یک دلیل مشخص وجود دارد که سردرد ثانویه به آن رخ داده است.

در مقابل اصطلاح سردردهای اولیه را داریم. این سردردها شامل سردردهای چون میگرن می شوند. عامل ایجاد کننده سردردهای اولیه معمولا تحریک پذیری بیش از حد مغز یا عصبهای جمجمه است.

سردردهای اولیه

همانطور که گفتیم سردردهای اولیه بدون حضوریک عامل ایجاد کننده رخ می دهند. این سردردها اغلب جنبه ارثی دارند و معروفترینشان میگرن می باشد.

میگرن

یک سردرد کاملا شایع. در مطالعات مختلف شیوع آن بین ۱۰ تا نزدیک به ۵۰ درصد گزارش شده است.

وقتی که در مورد میگرن صحبت می کنیم ممکن است شما فردی را تجسم کنید که مرتب دچار سردردهایی وحشتناک می شود. البته که میگرن چنین تصویری هم دارد ولی خیلی از مبتلایان به سردرد میگرن، به این شدت اذیت نمی شوند.

میگرن در واقع یک بیماری چهار فازی است که به خاطر فاز سومش که سردرد است معروف شده است. سردرد میگرن معمولا یکطرفه و ضرباندار است (البته حالتهای دوطرفه و مدلهای غیر ضرباندار آن هم کاملا شایع هستند.)

فرد مبتلا به میگرن در فازهای دیگر بیماریش علائم مختلفی را تجربه می کند. این نشانه ها شامل سرگیجه، دل آشوب و انواع مشکلات گوارشی مثل رفلاکس، اسهال و یبوست و بسیاری علائم دیگر حتی تغییرات خلق و خو می شوند.

بخاطر شیوع بالا و اهمیت میگرن در یک مبحث جداگانه آن را بصورت کامل توضیح داده ایم. برای اینکه میگرن را کاملا بشناسید روی لینک(تصویر) زیر کلیک کنید:

تمام اطلاعات لازم در باره میگرن

سردرد تنشی(عصبی)

این سردرد هم تقریبا شایع می باشد. البته از آنجا که بسیاری از مبتلایان به میگرن به اشتباه در این دسته قرار می گیرند، شیوعش به اندازه ای که غالبا در کتابها گفته می شود نیست.

سردرد تنشی یک سردرد بی هویت است! در واقع هیچ ویژگی مشخصی ندارد، مثلا ضرباندار نیست، یا اینکه حالت خنجری و تیرکشنده ندارد، علامت خاصی مانند نشانه های گوارشی به همراه ندارد و اصولا شدید هم نیست!

دکتر فرهاد عمادی متخصص مغز و اعصاب اصولا سردرد تنشی را قسمتی از طیف سردردهای میگرنی قلمداد می کند با این هشدار که از آنجا که این نوع سردردها بیشتر احتمال دارند که در اثر وجود یک مشکل درون جمجمه ما بوجود آمده باشند، بهتر است مواردی را که سردرد تنشی قلمداد می کنیم دقیقتر ارزیابی کنیم.

ام آر آی

بوسیله دستگاه ام آر آی بافت مغز با دقت بالایی نشان داده می شود.

دکتر عمادی انجام ام ار ای در چنین سردردهایی توصیه می کند.
توجه کنید که انجام نوار مغز جایگاهی در تشخیص این سردرد یا هر سردرد دیگری ندارد.

سردرد های تاک

سردرهای تاک شیوع کمتری نسبت به دو دسته قبلی یعنی سردردهای میگرنی و تنشی دارند.

ویژگی منحصر به فرد سردردهای "تاک" برجسته بودن یک سری علائم خاص است. این علائم شامل اشکریزش، افتادگی پلک، قرمزی چشم و گرفتگی بینی می شوند. نشانه هایی که به آنها نشانه های "اتونوم" می گوییم.

این نشانه های اتونوم ناشی از تحریک سیستم عصبی خودکار ما هستند. سیستم عصبی خودکار تنظیمات فراوانی را در بدن انجام می دهد. از تنظیم ضربان قلب گرفته تا قطر رگهای خونی و حرکات دستگاه گوارش.

در سردردهای گروه تاک نشانه های اتونوم مربوط به قسمت خودکار عصب سه قلو(تریجمینال) هستند. این نشانه ها شامل اشکریزش، افتادگی پلک، ورم پلک، قرمزی چشم، ورم پیشانی، تعریق یک طرف پیشانی، آبریزش و گرفتگی بینی می شوند.

سردرد خوشه ای

افتادگی پلک و اشکریزش در سردرد تاک

محل سردرد با نقطه چین مشخص شده است.

خانواده تاک چند عضو دارد. معروفترینشان سردرد خوشه ای یا کلاستر است. بطور کلی اعضای این خانواده کوچک به دو گروه تقسیم می شوند: سردردهایی که با مصرف داروی "ایندومتاسین" تسکین پیدا می کنند و آنهایی که ایندومتاسین چاره شان نمی کند.
اگر کسی تاک داشت یعنی سردرد شدیدی که همراه بود با علائم اتونوم که در بالا گفتیم و سردردش با ایندومتاسین خوب شد نام سردردش "همی کرانیا" است. اگر ایندومتاسین چاره نکرد سردرد یا کلاستر است یا یکی از اعضای خانواده سانکت و سانا!

نکته مهم: هیچگاه برای تشخیص یا درمان سردرد خود و بدون تجویز پزشک از داروی ایندومتاسین استفاده نکنید!

سردرد خوشه ای(کلاستر)

این سردرد عضو ارشد خانواده سردردهای TAK می باشد.

در فردی که به سردرد خوشه ای مبتلاست آن دسته از عصبهای خودکاری که با شاخه فوقانی عصب سه قلو همراهند حساس شده و علائمی مثل اشکریزش و گرفتگی بینی که در بالا گفته شد در اثر این حساس شدن ایجاد می شود.

سردرد خوشه ای در ببن سردردهای اولیه بدون شک شدیدترین سردرد است، خیلی اوقات فردی که حملات کلاستر را تجربه می کند مثل مار دور خودش می پیچد( برخلاف مبتلایان به میگرن که ترجیح می دهند آرام باشند و تکان نخورند).

سردرد خوشه ای به سردرد خودکشی هم معروف است چرا که گاهی اوقات فرد را چنان عذاب می دهد که به فکر خاتمه زندگی می افتد.

اما چرا خوشه ای؟
یک خوشه انگور را در نظر مجسم کنید. این خوشه خود شامل تعدادی دسته های کوچکتر است که هر کدام از تعدادی دانه انگور تشکیل شده اند. سردردهای خوشه ای هم همینطور هستند بصورت گروهی می آیند و برای یک مدت فرد را آزار می دهند و بعد از چند مدت دوباره سر و کله یک خوشه دیگر پیدا می شود.

درون هر خوشه(هر دوره سردرد) تعدادی دسته های تقریبا هم شکل انگور قرار دارند، یعنی سردردهایی که تقریا سر ساعت مشخصی به سراغ فرد می آیند. این ساعت مشخص در بسیاری از اوقات حول و حوش ساعت ۲ نیمه شب است.

حالا تصویرتان را از یک فرد مبتلا به سردرد خوشه ای یا کلاستر کامل کنید: فردی که نیمه شب با سردرد شدید از خواب بیدار می شود، به شدت بی قرار است و بالا و پایین می رود. سردرد پشت جشم یا در ناحیه شقیقه متمرکز شده و پلک یک چشم فرد افتادگی و تورم پیدا کرده و اشک همان چشم هم جاری شده است. بینی همان سمت گرفته و بعد از ۴۵ دقیقه تا دو ساعت بینی باز می شود که نشان دهنده پایان حمله سردرد است‌.

فرد برای یک مدت (مثلا ۶ ماه) تقریبا هر شب همین سردردها را تجربه می کند(یک خوشه) و بعد از یک دوره استراحت معمولا چند ماهه یک خوشه سردرد جدید سراغش خواهد آمد و برای چند ماه دیگر وی را عذاب می دهد.

این افراد حتما برای بررسی علل احتمالی سردرد باید ام ار آی انجام دهند. دکتر عمادی معتقد است انجام ام ار ای علاوه بر اینکه برای پیدا کردن آن دسته از افراد که سردردهایشان به دلیل مشکل خاصی در مغز رخ داده مفید است، این مزیت را هم دارد که شخصی با چنین سردردهای شدیدی از بابت سلامت مغز خود اطمینان پیدا خواهد کرد.

این سردردها یک ویژگی جالب هم دارند: اکسژن خوبشان می کند!
البته این اکسیژن با دستورالعمل خاصی تجویز می شود.

درمان سردرد خوشه ای

تجویز اکسیژن با ماسک یک درمان خوب برای سردرد خوشه ای به حساب می آید

متخصص مغز و اعصاب برای پیشگیری از این سردردهای وحشتناک از داروهای مختلفی استفاده می کند. دکتر فرهاد عمادی قدرت بوتاکس برای پیشگیری از این سردردها را در حد ۵۰ درصد می داند. بوتاکس گزینه خوبی برای آن دسته از مبتلایان به سردرد کلاستر است که به داروهای معمول پاسخ مناسب نداده اند یا با مصرف منظم و طولانی مدت داروها مشکل داشته باشند. ضمنا بعضی از مبتلایان به سردرد خوشه ای ممکن است نتوانند عوارض داروهای خوراکی را تحمل کنند که در اینصورت هم بوتاکس سردرد گزینه مناسبی برای انها می باشد. اگر مایلید اطلاعات بیشتری در باره بوتاکس در درمان سردردها بدست آورید روی لینک(تصویر) زیر کلیک کنید:

بوتاکس از درمانهای بسیار ارزشمند در

سردردهای مزمن می باشد.

سردرد های همی کرانیا(نیم سری)

سردردهای همی کرانیا یا نیم سری ها سردردهایی از خانواده تاک هستند. یعنی همراه هاستند با علائم اتونوم که در بالا شرحشان دادیم.

این سردردها پاسخ درمانی خوبی به داروی ایندومتاسین می دهند و از این نظر از بقیه انواع سردردهای تاک متمایز می شوند.

همی کرانیاها دو نوع دارند: حمله ای(پاروکزیسمال) و پیوسته(کانتینیوا)

در نوع حمله ای که خود به دو دسته حاد و مزمن تقسیم بندی می شود فرد سردردهایی مانند سردرد کلاستر را تجربه می کند منتها با شدت کمتر، مدت زمان کوتاه تز و فرکانس بیشتر.

نوع پیوسته هم مانند یک میگرن مزمن است که هر روزه فرد را گرفتار کرده است، منتها با دوره هایی از سردردهای شدیدتر و علائم اتونوم برجسته.

سانکت و سانا

این دسته از سردردهای تاک مدت زمان حملاتشان از همی کرانیاها هم کوتاه تر و تعداد حملاتشان در روز بسیار بیشتر است. گاه فرد چند صد حمله سردرد بسیار کوتاه مدت را در طول روز احساس می کند.

بقیه سردردهای اولیه

سردرد مرتبط با رابطه جنسی

اگر در حین رابطه جنسی دچار سردرد می شوید باید بدانید که اینگونه سردردها ممکن است ثانویه به یک مشکل خاص رخ بدهند و حتما باید توسط دکتر مغز و اعصاب معاینه شوید. یکی از دلایل این چنین سردردهایی می تواند وجودآنوربسم در سر باشد.

این سردردها همچنین می توانند در اثر برخی تومورهای خاص ایجاد شده باشند(فئو کروموسیتوما).‌ در مواردی هم این سردردها منشا قلبی دارند: رجوع شود به بحث"سردردهای قلبی". روی تصویر زیر کلیک کنید:

گاهی وقتها قلب می تواند منشا سردرد باشد.

البته در اغلب موارد این سردردها ماهیتی خوش خیم دارند و دلیل وقوعشان یک مشکل خاص در مغز شما نیست که برای این موارد می توانید برای جلوگیری از چنین سردردهایی تحت نظر پزشک دارو استفاده کنید.

سردردهای مربوط به سکس معمولا دوطرفه هستند و بیشتر از نیم ساعت بطول نمی کشند. هر چند که موارد طولانی تر تا ۲۴ ساعت هم ممکن است رخ دهد.

این سردردها در مردها شیوع بیشتری دارند و ممکن است در حین افزایش تحریک جنسی یا در لحظه ارگاسم رخ دهند.

سردرد مرتبط با سرفه

بعضی افراد با افزایش فشار داخل قفسه سینه یا شکم دچار سردرد می شوند. این افزایش فشار ممکن است در اثرسرفه یا عطسه و یا حتی فشاری که فرد موقع اجابت مزاج به خود وارد می کند ایجاد شوند. به اینگونه سردردها اصطلاحا سردرد ناشی از سرفه می گوییم.

فرد به دنبال سرفه دچار یک سردرد شدید و دوطرفه می شود که بین چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می انجامد

از آنجا که این نوع سردردها هم ممکن است ناشی از وجود یک مشکل خاص درون جمجمه فرد باشند(تومر مغزی، بالا یا پایین بودن فشار مغز، آنوریسم مغزی و...) لازم است که مبتلایان به سردردهای ناشی از سرفه حتما توسط دکتر مغز و اعصاب بررسی شوند‌.

البته این سردردها نوع اولیه هم دارند یعنی نوعی که در آن مغز سالم است و سردردها بدون هیچ دلیل مشخصی ایجاد شده اند.
این نوع سردردهای اولیه سرفه ای معمولا در افراد بالاتر از ۶۰ سال دیده می شوند.

سردرد بستنی

این سردردها شیوع نسبتا بالایی دارند و حدود ۱۵ درصد افراد حداقل یکبار آن را در طول عمر تجربه می کنند. سرما عامل تحریک کننده سردردهای بستنی است که می تواند هوای سرد بیرون باشد یا سرمای ناشی از یک مایع یا خوراکی شیرین مثل بستنی.

این سردردها در عرض یک دقیقه به اوج می رسند و بین ده دقیقه تا نیم ساعت بعد از برطرف شدن سرما برطرف می شوند.

اشتراک گذری این مطلب در واتساپ

سردردهای ثانویه
سردردهای ثانویه خطرناک
سردردهای ثانویه کم خطر
این مطلب به زودی کامل خواهد شد(اطلاع رسانی از طریق اینستاگرام آموزشی دکتر عمادی صورت خواهد گرفت)